حقوق معمار و کارفرما

حقوق معمار و کارفرما


حقوق معمار و کارفرما

حقوق معمار و کارفرما

 

 

مقدمه:

معمار مهندس مشاور کارفرما

بدون هیچ ملاحظه ای می توان اذعان نمود که جامعه معماران کشور هنوز نتوانسته است با پشتوانه غنی و گرانقدر میراث گذشتگان، جای خود را در میان طبقات اجتماعی عصر حاضر بیابد.
یا دگرگونی های طبیعی پس از وقوع انقلاب که در تمام جوانب جامعه صورت گرفت،
بسیاری از نابسامانیها به مرور توانستند خود را در تراز مطلوب، متعادل سازند و در جهت بهبود زوایای کیفی خود پیش روند.
در این میان گسترده ترین، عمومی ترین و همه گیرترین پدیده دست ساز انسان، همچنان در بیراهه های پاسخگویی به نیازهای روز افزون جامعه، مجال تقویت ابراز هویت خود و پالایش زوائد ناآشنا را نیافته و در نتیجه چشمان منتظر کارگزاران خود را به آینده ای مبهم معطوف داشته است.
معماری عصر حاضرمان، غریب ترین آشنای مردم ماست.

حقوق معمار و کارفرما/حقوق معماری/ کارفرما/ قرداد/ معمار/ پیمان/معماری چیست/تعهدات/خدمات مشاوره

جامعه حرفه ای معماران کشور به واسطه فاصله جامعه حرفه ای معماران کشور به واسطه فاصله ناگزیر که بین مردم و دست سازهای آنها ایجاد شده است،
در گیرودار کار و زندگی روزمره از سویی، و عدم تشکل صنفی از سویی دیگر، رخصت بیان ضعف ارتباطات حرفه ای با دستگاه های اجرایی را نیافته و در نتیجه هیچگاه به بهبود جایگاه و شرایط اجتماعی خود نیاندیشیده است.
در این مقدمه مختصر، از بیان عوارض متحجری که در بنیاد نظام آموزشی و سطح هویت ملی معماری کشور در آینده پیش خواهد آمد صرف نظر کرده،
حال باید با این وجود به ارتباط معمار – مهندس مشاور و کارفرما برای ساخت کشور توجه داشت که با بودن این افراد در کنار هم می توانیم معماری  خوب و پیشرفت های معماری را به چشم دید.
البته همه این ها در سایه اختیار دادن به معمار، پیشرفت صنعت ساختمان و ….. میسر خواهد بود.

 

حقوق معمار و کارفرما

 

کلید واژه ها: حقوق، کارفرما، قرداد، معمار، پیمان

 

معنایی فارسی کارفرما،حقوق،

کارفرما:
  1. آن که دستور کار بدهد.
  2. صاحب کار. (ویکیپدیا)

کارفرما. [ ف َ ] (نف مرکب ، اِ مرکب ) کارفرمای . صاحب و آمر. (آنندراج ) . آنکه به کاری فرمان دهد.

قرارداد

دارای پایداری .  منصوب و مقرر و برقرار. تعیین شده . قول . شرط. پیمان .
اقرار.  دستور.قانون .ختم عمل   قرارنامه (ناظمالاطباء).
-صلح قرارداد ; صلحی که بواسطه عهد و پیمان تعیین و قرار شده باشد.
(ناظم الاطباء.( ( فرهنگ لغت معین)

پیمان

این کلمه با حروف عربی: پیمان; متعاهد با او ، دست پیمان .

-دست به پیمان دادن ; متعهد شدن ، به ذمه گرفتن ، عهد کردن:

با هیچ دوست دست بپیمان نمیدهی                           درد مرا ببوسی پایان نمیدهی .خاقانی .

حقوق:

1.حق، چیزی است که متعلق به شخصی است.

2.حق . 1 – راستی ها، درستی ها. 2 – وظایف ، تکالیف . 3 – در فارسی به معنای دستمزد.
4 – مجموعة قوانین ، قواعد و رسوم لازم الاجرایی . www.vajehyab.com/moein

معانی انگلیسی کارفرما، حقوق، معمار، قراداد:

 

حقوق معمار و کارفرما/حقوق معماری/ کارفرما/ قرداد/ معمار/ پیمان/معماری چیست/تعهدات/خدمات مشاوره

تعاریف

قرارداد:

عقد یا قرارداد به توافق دو اراده ضروری در جهت ایجاد یک اثر حقوقی را گویند.
به عبارت ساده تر هرگاه جهت به وجود آمدن یک اثر حقوقی همچون بیع، اجاره و نظایر آن، نیاز به تلاقی و تراضی ضروری دو اراده باشد،
عقد محقق می‌گردد.
با این تعریف ماهیاتی چون وصیت تملیکی، وکالت، هبه و دیگر ماهیاتی که قبول قابل در آن قبول ضروری یا به اصطلاح دکتر لنگرودی، قبول عقدی نیست، از تعریف و شمول عقد خارج می‌شوند.

كارفرما:

كارفرما در لغت به معنای صاحب­كار، صاحب­ كارخانه، آن كه به كاری فرمان دهد و نیز كسی كه دستور كار بدهد، آمده است و در مقابل كارگر می­باشد.
در اصطلاح حقوقی نیز كارفرما كسی است كه دیگری را اجیر كند تا به دستور وی كاری معین را انجام دهد.

از دیدگاه حقوقی، كارفرما شخصی است كه طرف قرارداد كار یا رابطه كارگری و كارفرمایی است و به این اعتبار، تعهدهایی را در برابر كارگر برعهده می­گیرد كه سرمایه و دارایی او تضمینی برای اجرای این تعهدهاست. كارفرما می­تواند یك فرد باشد و یا یك شخص حقوقی..

 

حقوق علم بررسی قواعد اجتماعی و سیر تحول این قواعد است.
بررسی روابط بین دولت و شهروند (حقوق عمومی)، روابط بین اشخاص خصوصی با هم (حقوق خصوصی). حقوق بین‌الملل نیز به مسائل و روابط بین ملت ها، دولت ها، اشخاص و سازمانها در عرصه فراملی و بین‌دولی می‌پردازد.

علم حقوق در شاخه‌های اصلی خود نیز انشعابات داخلی دارد:عمومی، خصوصی، بین المللی، بشر.

معمار:

هنر و علم طراحی و بنای ساختمان‎ها.کسی است که به خلق فضا می پردازد.فن سازماندهي فضا است.

معماری چیست؟

معماری به عنوان اجتماعي‌ترين هنر بشري با فضای اطراف انسان مرتبط است.
حضور فضا، بنا و شهر از گذشته تا امروز و در آينده، لحظه‌اي از زندگي روزمره آدميان غايب نبوده و نخواهد بود.
شهرها پر از ساختمان‎هایی هستند که با استفاده از هنر و مهارت‎های علمی و ریاضی طراحی شده‎اند.
این مهارت‎ها در ترکیب با هم عناصر زیبایی‎شناسی نامیده‎ می‎شوند.
اصول زیبایی‎شناسی برگرفته از هنر، علم و ریاضیات در طراحی معماری مورد استفاده قرار می‎گیرند،
مثل کاربرد خط، شکل، فضا، نور و رنگ برای ايجاد یک الگو، توازن، ریتم، کنتراست و وحدت.

 

وظایف:

تعهدات کارفرما 

  • انتخاب مدیر پروژه
  • تعریف نیازها، هدف ها, تصویب پروژه و راهبردها
  • تصویب مراحل تکمیل پروژه
  • اطمینان از در دسترس بودن منابع
  • آموزش کارکنان
  • کنترل پیشرفت پروژه در مقایسه با راهبردها
  • تصویب تغییرات احتمالی
  • تحویل و تصویب پروژه
حقوق معمار و کارفرما/حقوق معماری/ کارفرما/ قرداد/ معمار/ پیمان/معماری چیست/تعهدات/خدمات مشاوره

براساس شرایط عمومی پیمان، تعهدات کارفرما معمولا شامل موارد زیر است:

  • پرداخت هزینه‌ها:
    • خرید زمین
    • هزینه‌های تهیه طرح و نظارت (مهندس مشاور)
    • هزینه‌های اجرایی
    • هزینه‌های خرید انشعابات (برق، گاز، تلفن، آب و فاضلاب و غیره)
  • انتخاب مهندسین مشاور: انتخاب مشاورین بر اساس نوع کار و طی مکاتبات و جلسات با سازمان مدیریت و برنامه ریزی
  • تصویب مرحله اول (فاز ۱) و مرحله دوم (فاز ۲) کار مشاور: کارفرما طی زمانبندی خاص گزارش کار مشاور را بررسی و تصویب خواهد کرد.
  • انتخاب پیمانکار
  • تحویل زمین
  • رسیدگی به صورت وضعیت موقت کار:
    • تعیین صورت وضعیت موقت توسط پیمانکار و دستگاه نظارت
    • ارسال صورت وضعیت موقت به کارفرما توسط دستگاه نظارت
    • کسر کسورات قانونی و پرداخت مبلغ باقی مانده قابل پرداخت به پیمانکار (کسورات قانونی مانند تخفیف پیمانکار در صورتی که پیمانکار نسبت به قیمتهای واحد و یا کل درصد تخفیفی داده باشد، ده درصد بابت تضمین حسن انجام کار، اقساط پیش پرداخت، مالیات و حقوق دولتی، علی الحساب بیمه تامین اجتماعی، اقساط بهای مصالح و لوازم و تجهیزات تحویلی از طرف کارفرما به پیمانکار، سایر پرداختهای قبلی اعم از علی الحساب و غیره)
  • رسیدگی به صورت وضعیت قطعی کار: به محض انجام تحویل موقت کار تهیه صورت وضعیت قطعی کارهای انجام شده توسط دستگاه نظارت به همراه نماینده کارفرما. صورت وضعیت قطعی ماخذ تسویه قطعی محاسبات می‌باشد.
  • تحویل موقت کار
    • درخواست پیمانکار از دستگاه نظارت جهت تحویل موقت کار و معرفی نماینده خود برای عضویت در کمیسیون.
    • تعیین تاریخ آمادگی تحویل کار و تقاضای تشکیل کمیسیون تحویل موقت از کارفرما توسط دستگاه نظارت در صورت تایید.
    • تشکیل کمیسیون تحویل در مدت ۲۰ روز از تاریخ امادگی کار توسط کارفرما و اطلاع تارخ و مکان تشکیل کمیسیون به دستگاه نظارت و پیمانکار.
    • تهیه آزمایشهای لازم جهت تحویل کار توسط مشاور برنامه و ابلاغ به پیمانکار.
    • تنظیم صورت مجلس تحویل موقت و ارسال به کارفرما.
  • تحویل قطعی کار: تعیین اعضای کمیسیون تحویل قطعی و تاریخ تشکیل کمیسیون توسط کارفرما و ابلاغ به پیمانکار. (هزینه‌های نگاهداری عملیات به عهده کارفرما می‌باشد ولی هزینه‌های ناشی از نقص عمل پیمانکار به عهده خود وی می‌باشد.)
  • پرداخت صورتحساب قطعی پیمان (و تعهد کارفرما به تحویل زمین به پیمانکار طبق صورت مجلس)

صورتحساب قطعی: مبلغ صورت وضعیت قطعی و مبالغی که براساس مواد موافقتنامه و شرایط عمومی و سایر اسناد منضم به موافقتنامه به این مبلغ اضافه و یا از آن کسر می‌گردد. (ماخذ تسویه حساب نهایی پیمانکار می‌باشد.)

 

حقوق معمار و کارفرما/حقوق معماری/ کارفرما/ قرداد/ معمار/ پیمان/معماری چیست/تعهدات/خدمات مشاوره

آیین نامه ها و قراداد از قرن هفتم هجری:

در حسبت بر نجاران و چوب بران و بنایان و کارگران و گچ کاران و چگونگی تقلب و تدلیس آنان

بر  محتسب است که مردی ثقه و امین و آشنا به کار هریک از ایشان برگمارد.
بسیاری از صنعتگران مزد معینی را که روزانه است می پذیرند، اما بامداد دیر می آیند و عصر زودتر باز می گردند،
محتسب باید از این کار منع کند. برخی از بنایان و نجاران و روغنگران(نقاشان) کاری را که کارفرما پیشنهاد می کند،
در نظر وی سبک و کوچک نشان می دهند تا بدان راغب شود.
چون راغب شد و بدان آغاز کرد به هزینه ای بیش از آنجه پیش بینی شده است نیازمند می شود و متضرر می گردد و گاهی فقیر و مقروض می شود
تا آنجا که قبل از پایان یافتن بنا اجباراً آن را می فروشد، این کار آزار بزرگی است.
محتسب باید به وسیله سوگند دادن و پند دادن و ترسانیدن این گونه صنتعگران، ایشان را از این قبیل کارها باز دارد.

اگر بنایان از تخته هایی که به عنوان پایه و ستون اجاره گرفته می شود چیزی قطع کنند، باید خسارت آن را بپردازند، و محتسب علاوه بر اعتذار باید ادیبشان کند.

کارگرانی که معروف به رقاص هستند باید تنبان پوشند تا هنگامی که به بالا در حرکت اند شرم آنان پوشیده ماند.
چوب بران باید برای بریدن هر قطعه چوب سه تن با یکدیگر یاری کنند: یکی منشار را تیز کند و دو تن دیگر به نوبت به بریدن مشغول شوند و به تناوب یکی از آنها بیاساید.

محتسب باید بنایان را به خدا سوگند دهد که از گچ فروشان رشوه و هدیه نگیرند تا گچ ناپخته و بد را بپذیرند و در نتیجه به کارفرما ضرر زنند!
نشانه پختگی گچ این است که در کوره پیش از کوبیدن زرد می نماید و چون با آب بیامیزند و به کار برند زود خشک می شود. و ساروج فروشان نباید جز ساروج طزابقی ساروج دیگری به مدم فروشند و نباید مواد دیگر در آن بیامیزند و باید به وزن بفروشند، و یک قنطار ساروجج 140 رطل است. سفیدکاران نیز به هنگام سفید کردن جایی ساروج را به اندازه به گچ سفید بیامیزند تا به آسانی به دیوار مالیده شود و گچ از دیوار نیفتد، و باید گچ سفید را بیازمایند تا نفع کارفرما حفظ شود.

اما نجارانی که آهن مسمار در می سازند، محتسب باید مردی دیندار و کاردان بر آنان بگمارد، زیرا کاری بس مهم است و حفظ اموال و صیانت حریم بدان بستگی دارد. پس در کار آنها باید مراقبت شود تا علاوه بر کلید دیگری نسازند مگر آنکه متعلق به دوتن شریک باشد و سازنده معروف به پاکدامنی باشد.

محتسب باید نقاشان را نیز به خدای بزرگ سوگند دهد که در نقاشی خیانت نکنند، خواه در چیزهایی که خود آماده می سازند یا به سفارش مردم برای آنان کار می کنند. باید آنچه را به مردم می فروشند سه بار نقاشی کنند(روغن زنند) و پیش آفتاب گذارند تا قبل از دادن به صاحبانش کاملاً آفتاب خورده باشد، زیرا چه بسا یک بار یا دوبار روغن می زنند و بمحض اینکه مختصر آب یا رطوبت بدان می رسد فاسد می شود. نقاشان درباره رنگ هایی که مردم به آنان می دهند تا استعمال کنند نیز باید امین باشند و بازمانده را به صاحبانش برگردانند.

از کشیدن تصاویر نیز باید ممانعت شود، زیرا رسول خدا صورتگران را لعنت کرد. در حدیث آمده: کسانی که صورت هایی می کشند در روز رستاخیز دچار عذاب الهی می شوند و خدا به آنان خطاب می کند که آفریده خود را زنده کنید.( آیین نامه شهرداری در قرن هفتم هجری ،تالیف محمد بن احمد قرشی (ابن اخوه), ترجمه جعفر شعار)

 

قرارداد ها توسط چه موسسات یا شرکت های صورت می گیرد:

شرکت خدمات مشاوره ایرانی غیردولتی و غیر عمومی

شرکت ها و خدمات مشاوره ایرانی در بخش دولتی و عمومی که به دو گروه تقسیم می شوند:

  1. صد در صد سهم الشرکه آنها به دولت و یا موسسات و یا سازمانهای وابسته به دولت یا نهادهای انقلاب اسلامی و یا سازمانهای عمومی تعلق دارد و به موجب قانون برای انجام خدمات مشاوره ویا مجموعه خدمات مشاوره و ساخت به طور توام مجاز شناخته شده باشند.
  2. آن دسته از موسسات و واحدهای فنی، علمی و تحقیقاتی دولتی و یا وابسته به دولت و یا نهادهای انقلاب اسلامی و یا سازمان های عمومی هستند که در شرح وظایف قانونی آنها انجام خدمات مشاوره و یا مجموعه خدمات مشاوره و ساخت به طور توام، برای سایر دستگاه های اجرایی پیش بینی شده باشد.

 

دستگاههایی که مطابق مقررات قانونی مجاز به انجام خدمات مشاوره برای پروژه های خود باشند.

شرکتهای خدمات مشاوره مختلط(دولتی و غیردولتی) ایرانی.

واحدهای مشاوره خارجی که به 2 گروه تقسیم می شوند:1. در خارج از ایران رسماً تاسیس شده اند و برای انجام خدمات مشاوره یا مشاوره و ساخت، مجاز باشند. 2. کارشناس خارجی ممتاز برای خدمات مشاوره-شخصی حقیقی غیرایرانی با تحصیلات دانشگاهی حداقل لیسانس و دارای تجربه ممتاز در زمینه کار مورد نظر است که بر طبق مفاد این آیین نامه برای کارهای تخصصی معین و مشخص تعیین صلاحیت می شود.( حقوق معماری، نگارش شیرین عبادی)

حقوق معمار و کارفرما/حقوق معماری/ کارفرما/ قرداد/ معمار/ پیمان/معماری چیست/تعهدات/خدمات مشاوره

 

خصوصیات کارفرما، کارشناس(خدمات مشاور یا معمار)

کارشناس:

1-تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران.

2-دارا بودن تحصیلات دانشگاهی(حداقل لیسانس) در رشته تخصصی مورد نظر و تجربه موثر و مفید.

3-در دوران محرومیت یا محکویت یا ممنوعیت در کارهای خدمات مشاوره و پیمانکاری و یا عامل مدیریت پیمانکاری نباشد.( حقوق معماری، نگارش شیرین عبادی)

 

کارفرما:

شخصیت حقیقی یا شخصیت حقوقی است که یک طرف امضا کننده موافقتنامه یا قرارداد بوده و اجرای عملیات موضوع موافقتنامه و قرارداد را به پیمانکار یا مشاور واگذار می‌نماید (سازمان یا گروهی که مسئولیت هدایت پروژه را به عهده می‌گیرد). جانشینان و نمایندگان قانونی کارفرما در حکم کارفرما محسوب می‌شوند.

اختیارات:

اختیارات کارفرما در برابر پیمانکار بر اساس شرایط عمومی پیمان و مقررات جاری ایران:

  • موافقت با پیش پرداخت: پیش پرداخت مبلغی است که به عنوان حمایت از پیمانکار و کمک به راه اندازی کارپرداخت می‌گردد. کارفرما می‌تواند مقدار کار را تغییر دهد.
  • تغییر مقادیر کار
  • تغییر مدت موافقتنامه: به پیشنهاد دستگاه نظارت و با توجه به برنامه تفصیلی اجرایی. پس از تصویب کارفرما، به پیمانکار ابلاغ خواهد شد.
  • ابلاغ کارهای جدید: کارفرما یا دستگاه نظارت به نمایندگی از او می‌توانند حین اجرای عملیات موضوع موافقتنامه، انجام کارهایی را به پیمانکار ابلاغ نمایند. چنانچه برای این قبیل کارها قیمتی در فهرست بهاء پیش بینی نشده باشد، پیمانکار موظف است بلافاصله پس از وصول چنین دستوراتی تعیین قیمت واحد هر کار را کتباً از دستگاه نظارت تقاضا کند.
  • تعلیق کار: به صورت موقت و حداکثر تا ۳ ماه
  • خاتمه دادن بهپیمان (ختم پیمان) .

 

حدود صلاحیت کارشناس خدمات مشاوره به شرح زیر عبارتست از:

1-انجام خدمات مشاوره ای (مطالعه- طراحی- نظارت) که از نظر کیفی و کمی براساس جدول مربوط در حد ارجاع به شرکت ها و موسسات خدمات مشاوره نیستند.

2-انجام بخشی از خدمات مشاوره نظیر تهیه بر آورد، تهیه  صورت وضعیت و رسیدگی به صورت وضعیت و تهیه مشخصات فنی و نقشه های اجرایی بخشی از کار که قسمت اصلی آن تهیه شده باشد، تهیه اسناد و مدارک مناقصه و همکاری در برگزاری مناقصه.

3-انجام خدمات تخصصی تحقیقاتی که در آن نیاز به یک تخصص و تجربه خاص می باشد.

4-بررسی و اعلام نظر در مورد مسائل قراردادی و حل اختلاف در مورد خدمات مشاوره و پیمانکاری فیمابین دستگاههای اجرایی، مهندسان مشاور و پیمانکاران و سازندگان.

5-عیب یابی پروژه های اجرا شده و پیشنهاد ترمیم آنها، بررسی و اظهار نظر نسبت به خدمات و کارهای انجام شده ویا در دست انجام و نحوه بهره برداری از آنها.

باید توجه داشت که مدرک تحصیلی باید با رشته و یا گرایش مورد نظر مطابقت داشته باشد. در صورتی که 70 درصد کار انجام شده باشد می توان کار جدیدی ارجاع نمود.

در مورد نظارت مبالغ حق الزحمه در دو ضریب می شود..( حقوق معماری، نگارش شیرین عبادی)

 

شرایط کارشناس خارجی ممتاز حدود صلاحیت وی

خارجی ممتاز برای خدمات مشاوره باید دارای شرایط زیر باشد:

دارای حسن سابقه و حداقل ده سال تجربه مفید و موثر در زمینه تخصصی مورد نظر بوده و این امر مورد گواهی مراجع رسمی کشور متبوع و یا مراجع معتبر بین المللی واقع گردیده باشد.

تشخیص صلاحیت کارشناس خارجی ممتاز برای خدمات مشاوره به صورت موردی خواهد بود.

کارشناس خارجی ممتاز برای انجام خدمات مشروحه زیر تشخیص صلاحیت می شود:

1-انجام خدمات تخصصی و یا آموزشی که در آن نیاز به یک تخصص و تجربه خاصی می باشد.

2-عیب یابی پروژه های اجرا شده و ارائه پیشنهاد ترمیم و بررسی و اظهار نظر نسبت به خدمات و کارهای انجام شده و یا در دست انجام و نحوه بهره برداری.( حقوق معماری، نگارش شیرین عبادی)

 

شرایط عمومی احراز صلاحیت گروه همکاری خدمات مشاوره

در مواردی که برحسب نوع و یا حجم کار نیاز به همکاری چند واحد خدمات مشاوره باشد، صلاحیت گروه همکاری خدمات مشاوره بر طبق شرایط زیر تعیین می شود:

1-اعضای گروه همکاری خدمات مشاوره مجموعاً از نظر رتبه و رشته یا گرایش موضوع کار ارجاعی، مورد تشخیص صلاحیت قرار گرفته و واجد شرایط ارجاع کار مورد نظر باشند.

2-میزان مشارکت هر یک از اعضا برای کار مورد نظر که متناسب با رتبه رشته مورد صلاحیت و حدود کار مناسب آنها تعیین می گردد، باید در توافقتنامه گروه همکاری خدمات مشاوره قید گردد.

3-اعضای گروه همکاری خدمات مشاوره شخصیت حقوقی مستقل و رتبه و درجه خود را در گرایش یا رشته مربوط حفظ خواهند کرد.

تشخیص صلاحیت گروه همکاری خدمات مشاوره بصورت موردی انجام خواهد شد. ( حقوق معماری، نگارش شیرین عبادی)

 

امتیاز و حد نصاب امتیاز

طبق تعریف ماده 3 آیین نامه تشخیص صلاحیت و رتبه بندی واحدهای خدمات مشاوره، امتیاز، نمراتی است که به هریک از عوامل لازم برای تشخیص صلاحیت و رتبه بندی (که اصطلاحاً به آنها ضوابط تشخیص صلاحیت و رتبه بندی اطلاق می شود) براساس جداول و مقررات مندرج در آیین نامه تعلق می گیرد.

حد نصاب امتیاز، مجموع امتیازاتی است که هر واحد خدمات مشاوره باید از عوامل لازم برای تشخیص صلاحیت و رتبه بندی کسب نماید. حد نصاب امتیاز برای هر درجه معین از رتبه مربوط به گرایش یا رشته خاص، در جداول مربوط مشخص شده است. ( حقوق معماری، نگارش شیرین عبادی)

 

رتبه و درجه

رتبه، عددی است که میزان توان فنی واحد خدمات مشاوره را در یک رشته یا گرایش معین نشان می دهد و تعیین کننده مبلغ حداقل و حداکثر کار مناسب برای هر یک از واحدهای خدمات مشاوره در یک رشته یا گرایش می باشد. عدد رتبه از توان فنی کمتر به بیشتر، افزایش می یابد و با توجه به شرایط و ضوابط آیین نامه و جداول مربوط به آن، تعیین می گردد.

درجه، طبقه بندی واحدهای خدمات مشاوره در یک رتبه می باشد و براساس امتیازاتی که واحدهای خدمات مشاوره از افراد فنی غیر از حداقل افراد فنی لازم برای کسب رتبه تحصیل می کنند و بر حسب حد نصاب امتیاز کسب شده، تعیین می گردد. هر درجه از یک رتبه نشان دهنده تعداد کار مجاز خواهد بود و در جداول پیوست آیین نامه تعیین شده است. ( حقوق معماری، نگارش شیرین عبادی)

حقوق معمار و کارفرما/حقوق معماری/ کارفرما/ قرداد/ معمار/ پیمان/معماری چیست/تعهدات/خدمات مشاوره

 

عوامل موثر برای محاسبه امتیاز جهت تعیین رتبه در واحدهای خدمات مشاوره

مطابق ماده 11 آیین نامه، عوامل لازم برای محاسبه امتیاز و تعیین رتبه واحدهای خدمات مشاوره به شرح ذیل می باشند:

1-وضعیت تحصیلات و تجارب مفید و موثر مدیرعامل و هیات مدیره شرکت ها یا روسا و مسئولین موسسات و دفاتر فنی و نیز افراد فنی آنها.

2-میزان کارهای انجام شده توسط واحد خدمات مشاوره.

3-وضعیت امکانات و تجهیزات فنی و اداری. ( حقوق معماری، نگارش شیرین عبادی)

در حقیقت عوامل لازم برای محاسبه امتیاز به سه گروه تقسیم می شوند:

1 -نیروی انسانی
2-تجربه کاری
3-امکانات و تجهیزات فنی و اداری.
هر یک از این سه عامل به شیوه خاصی ارزشیابی می شود و امتیازاتی که هر واحد از این سه مراحا اخذ می نماید،
در تعیین درجه و رتب او موثر خواهد بود. ( حقوق معماری، نگارش شیرین عبادی)

جداول مربوط به محاسبه امتیاز در نیروی انسانی بشرح  ذیل میباشد:

نوع فعالیت سابقه کار ضریب امتیاز در رشته یا گرایش مربوط ضریب امتیاز در رشته مربوط به رسته ضریب امتیاز در سایر رسته ها
خدمات مشاوره مدیرعامل 100% 65% 45%
عضو هیات مدیره 90% 60% 40%
مدیر پروژه 100% 65% 45%
کادر فنی طراحی یا سرناظر* 80% 55% 40%
کادر ناظر 60% 40% 30%
عملیات ساخت مدیرعامل 65% 45% 30%
رئیس کارگاه 60% 40% 30%
مدیر پروژه 60% 40% 30%
کادر فنی 55% 35% 30%
مدیریت اجرائی مدیر یا رئیس واحد فنی 80% 55% 40%
مدیر یا مسئول پروژه 80% 55% 40%
کارشناس فنی در امور مطالعه و طراحی 70% 50% 35%
کارشناس امور اجرائی 55% 35% 30%
فعالیت علمی و تحقیقاتی استاد دانشگاه 70% 50% ………
کارشناس موسسات علمی و تحقیقاتی 70% 50% ……….

*سرناظر فردی است که ناظرین تحت نظر او بیش از (9) نفر باشند.

جایگاه معماران و دفاتر مهندسان مشاور در جامعه را چگون ارزیابی می کنید؟

معماران که باید آفریننده معماری شهرها باشند، به دلیل نبود فرهنگ اشاره شده در تولید کنندگان و مصرف کنندگان معماری، به جز در تهران و اندکی از شهرهای بزرگ، نقشی در معماری ساختمان ها نداشته و ندارند و اصولاً حرفه آنان بیشتر در حاشیه و به صورت یک امر لوکس مطرحمی باشد. مهندسان مشاور، که جهت انجام کارهای دولتی شناسایی و رتبه بندی شده اند، مسائل خاص خود را داشته و بیشتر و بهتر به صورت شخص حقیقی با کارهای بخش خصوصی برخورد دارند. آنها نیز از این مسائل یاد شده رنج می برند. ( کتاب معماری و شهرسازی شماره 28 و 29 تیر تا مهر 73، ناشر شرکت نقش چلیپا)

 

 

نقش کارفرمایان در یک برنامه معماری و شهرسازی چگونه است؟

کارفرمایان قراردادهای معماری و شهرسازی در ارتباط با مهندسین مشاور، معمولاً یک دفتر فنی دارند که کارشناسان آن با مشاور برخورد داشته و در جهت توجیه و تصحیح پروژه، نظراتی ابراز نموده و بالاخره کار را تصویب می نمایند. در این پروسه چنانچه کارشناسان مذکور از تجربه و شناخت کافی برخوردار نبوده و یا بخواهند سلیقه ای با کار برخورد کنند، مشکلات زیادی برای مشاور به وجود می آوردند. در این میان تقریباً از کارفرما کاری برنخواهد آمد و نقش اصلی را دفترفنی کارفرما ایفا خواهد نمود. ( کتاب معماری و شهرسازی شماره 28 و 29 تیر تا مهر 73، ناشر شرکت نقش چلیپا)

 

ویژگی های یک کارفرمای ایده آل چیست؟

مهندس نیرومند: کارفرمای ایده آل در صورت وجود مشاور ایده آل امکان وجود خواهد یافت. کارفرمای ایده آل آن است که حرف های مشاور را درک کند، متن قرارداد را درک کند، به موضوع مطالعه و تحقیق و پیشرفت دلبسته باشد و به مشاور احترام بگذارد، البته در عوض در مورد متن قرارداد هم در جای خود سخت گیر و جدی باشد. ( کتاب معماری و شهرسازی شماره 28 و 29 تیر تا مهر 73، ناشر شرکت نقش چلیپا)

 

سازمان نظام مهندسی چه تاثیری در تثبیت موقعیت معماران و همچنین حقوق متقابل معماران و کارفرمایان می تواند داسته باشد؟

سازمان نظام مهندسی به صورت عام هنوز مشغول تبیین مبرم ترین وظایف خود است، چون به نظر می رسد اصولاً در مورد تعیین حدود وظایف سازمان راهی طولانی در پیش است. نظام مهندسی می تواند نقش بسیار مهم و موثری در استیفای حقوق معماران و شهرسازان داشته باشد. یعنی ابتدا تکلیف ارزشیابی معماران و شهرسازان فارغ التحصیل کشورهای مختلف خارجی و دانشکده های مختلف داخلی را جهت شناسایی اجتماع از آنان و روشن کردن حرفه و توانایی آنان مشخص نماید، سپس با برپایی سمینارها، کنفرانس ها و نمایشگاه ها به مردم، فرهنگ استفاده از معماری علمی را یاد داده و طبقات مختلف مردم را متئجه سازد که صرف هزینه برای ساختمان در اهمیت نخستین نیست، بلکه اهمیت اول به چگونگی استفاده از مواد برای شکل دهی به معماری و شهرسازی است و این گره اساساً به دست معمار و کارفرما باز می شود. ( کتاب معماری و شهرسازی شماره 28 و 29 تیر تا مهر 73، ناشر شرکت نقش چلیپا)

 

گوشه ای از رابطه کارفرما / معمار در تاریخ معماری جهان

در تاریخ معماری نمونه های فراوانی از نقش مهم و تعیین کننده کارفرما در تولید معماری به چشم می خورد. دو نمونه زیر به روشنی اهمیت کارفرما و فرهنگ کارفرمایی را در پهنه خلق معماری نشان می دهد.

«… اندکی بعد از اتمام خانه نیپس توسط جوزف هوفمان در سال 1925، خانم سونیا نیپس از معمار جوانی که به دیدارش آمده بود پرسید کسی را که علاقه مند به خرید خانه باشد می شناسد؟ و چون از او پرسیدند چرا می خواهد چنین موضوعی را بداند، پاسخ داد: «خوب آن را می فروشم و با پول آن خانه دیگری با طرح هوفمان خواهم ساخت.» در مقابل، رفتار کاملا متفاوت کنتس بایون، اوبره، یک کارفرمای قرون وسطایی است. اگر آنچه درباره وی و رفتارش با معمار سرشناس زمان، لان فران، درست باشد. خانم کنتس بعد از اتمام ساخت یک برج، دستور می دهد سر معمار را قطع کنند تا ساخت بنای مشابهی برای کس دیگری غیر ممکن شود.»

تاریخ معماری نشان می دهد که دوره های فراز و فرود معماری پیوند انکارناپذیری با قابلیت های نظام کارفرمایی دارد.

شناخت ساختار و کارکرد نظام کارفرمایی در دوره های گوناگون علاوه بر روشن ساختن چگونگی روند تحولات معماری، راه های برون رفت از بحران تولید معماری را واقعی تر و تلاش برای بهبود شرایط تولید معماری را بارورتر خواهد ساخت. به گفته جیمز اکرمن «از بهترین نتایج جستار نقش کارفرما در نقد و تاریخ معماری آن است که متوجه این واقعیت می شویم که ساختمان و تکامل گونه های ساختمانی فقط توسط معماران شکل نگرفته است.»

می گویند معمار گرایش به قدرت دارد و بنابراین خصلت های قدرت در کیفیت و کمیت تولید معماری ممکن است سهم برتر را داشته باشد. رویداد زیر به عنوان نمونه گویایی از دوران مهم تاریخ معاصر بسیار آموزنده است.

«…سال های 34-1931 برای معماری (ایتالیا) سال های پراهمیتی به شمار می روند. نمایشگاهی از جنبش ایتالیایی معماری خرد گرا (راسیونال) برپا بود. معماران جوان خردگرا و مدرن نمایشگاه حاضر بودند. موسولینی از نمایشگاه بازدید کرد و گفت: «معماری مدرن، معماری فاشیستی است.»

در ورودی نمایشگاه نیز گفته های موسولینی را نصب کرده بودند: «ما باید هنر جدیدی خلق کنیم که در کنار میراث گذشته جای بگیرد. ما باید هنر جدیدی خلق کنیم. هنری متعلق به زمان ما، هنر فاشیستی.»

انگاره های پذیرفتنی در بسترهای پذیرفتنی و مردم مدار می تواند بر شیرین داشته باشد و در غیر آن به فاجعه فاشیسم می انجامد. بنابراین خصلت عملی قدرت، اصل و بنیان ارزیابی است نه گفته ها و تظاهرات سیاسی آن، عدم تشخیص این مهم به احتمال تأثیرات ناخوشایندی در فعالیت های معمار می گذارد. حتی در معماری به قامت لوکوربوزیه.

«…در سال 1934 لوکوربوزیه کوشید به ملاقات موسولینی برود. او پیشنهاد ساخت یک شهر جدید – ویتوریوآنفانتینا – برای توسعه رم در جنوب شهر را داشت. موسولینی نخواست او را ببیند. موسولینی یک معمار ایتالیایی را برای ساخت یک شهر ایتالیایی می طلبید.»

تصویر کلی از نظام کارفرمایی تولید معماری و شهرسازی در دوره صفویه

با بازگشت به اصفهان و دوره صفوی و پرداختن به چگونگی رفتار نظام کارفرمایی در آن دوره و مقایسه تطبیقی آن با سده اخیر و زمان حاضر، به نکته های ظریف، بر می خوریم که شاید کمک شایانی باشد در ره یافتن به حل مسئله کنونی تولید معماری.

صوفیان صفوی به هنگامی نبرد قدرت را آغاز کردند که اوضاع داخلی و خارجی ایران بسیار وخیم بود. کشور دستخوش نابسامانی اقتصادی و هرج و مرج سیاسی هراسناکی بود.

صفویان با ترویج شیعه گری و پیوند عمیق قدرت سیاسی با قدرت مذهبی و تصاحب هر دو، زمینه اجتماعی مناسبی برای تمرکز قدرت فراهم کردند.

بخش اول حکومت صفویان با جنگ های خونین علیه یورش های سهمگین عثمانیان و ازبکان گذشت. نتیجه این نبردها، علاوه بر حفظ تمامیت ارضی کشور، احیای حکومت مقتدر و متمرکز ایران بود جالب است که در بحبوحه جنگ های خونین نیز توجه به هنر و هنرمندان از یاد نمی رفت.

بعد از مرگ سلطان حسین بایقرا، ازبکان خراسان را در نوردیدند و بدون برخورد با مقاومتی وارد هرات شدند. سه سال بعد در (1510م/916ه) شاه اسماعیل اول سپاه ازبکان را در جنگ مرو نابود کرد و خراسان را به امپراتوری صفویه منضم ساخت… یکی از اولین اقدامات شاه اسماعیل همراه بردن نقاش هنرمند، بهزاد ، به تبریز بود. بهزاد در تبریز سرپرستی گروهی از هنرمندان را که چند سال قبل از هرات گریخته بودند بر عهده گرفت و مکتب تبریز را در نقاشی پایه گذارد. ظاهراً شاه اسماعیل چنان نگران سلامتی بهزاد بود که هنگام جنگ با عثمانی در چالدران در (1514م/920ه) بهزاد و خوشنویس محبوبش شاه محمود را در غاری امن پنهان کرد.

این رویداد می تواند نشان دهنده توجه جدی شاه صفوی به احیای دوباره فرهنگ ملی باشد.

اوج دوره صفوی زمان حکومت شاه عباس اول است. مشخصات عمده این دوره چنین است:

«سیاست داخلی شاه عباس اول بر پایه پیکار با پراکندگی فئودالی و جدایی خواهی مالکان بزرگ فئودال، استقرار قدرت مرکزی و تبدیل ایران به یک حکومت یکپارچه و نیرومند، استوار بود. بنابراین شاه از همان آغاز سلطنتش به آن گروه از طبقه فئودال ها متکی شد که به ایجاد یک قدرت مرکزی نیرومند گرایش داشتند. بیشتر دیوان سالاران، بویژه در خراسان پارسی ایرانی بودند. در ارتباط با این فعالیت اداری، نقش رهبری دستگاه حکومت از عناصر کوچ نشین ترک – آذربایجانی به شهرنشینان ایرانی منتقل گردید… شاه عباس با پشتیبانی عناصر ایرانی می کوشید تا نیروهای تولیدی داخلی ایران را احیا کند، و از همه مهم تر به آبادی مناطق مرکزی ایران و عراق عجم که بزرگ ترین شهر آن اصفهان بود همت گماشت، و به سال 1598م پایتختش را به این شهر منتقل کرد. برای انجام این منظور شاه به اصلاحات مالیاتی دست بازید.»

باید توجه داشت که در ایران نیز مانند سایر جاها هنر همیشه اشرافی بوده است، «بدان معنا که خاندان سلطنت و اعضای طبقات عالی بودند که برای آثار هنری تقاضا ایجاد می کردند و بدین سان هنرمندان و صنعتگران را به فعالیت بر می انگیختند، و نیز بدان معنا که این حامیان اشرافی اغلب نوع هنر و گونه اشیای تولید شده را تعیین می کردند.»

می توان گفت نقش نظام کارفرمایی در تاریخ تولید هنری ایران اهمیت بسزائی دارد. دوره صفویان در تاریخ ایران دوره ای در خور تأمل و تعمق است. صفویان بویژه شاه عباس اول با استقرار حکومتی مقتدر و انتقال قدرت از سران ایلات قزلباش به دیوان سالاران شهری و پرورش نسل جدیدی از قزلباشان فرهیخته، شرایطی را فراهم کرد تا یکی از دوره های درخشان هنر ایران زمین شکل گیرد.ترکیب حکومت دیوان سالاران فرهیخته و با فرهنگ شهری به همراه قدرت سیاسی و اقتصادی قاهر، شرایطی را فراهم کرد که زمینه مساعدی برای رشد علمی و هنری بود. ریشه های کهن دیگر بار جوانه برآوردند و به بار نشستند.

آموزه اصفهان و نقش نظام کارفرمایی در تولید معماری و شهرسازی

صفویان بعد از دوران جنگ های اولیه و تثبیت قدرت سیاسی متمرکز به همراه حفظ تمامیت ارضی کشور، تغییر شرایط را درک کردند. آنها بخوبی دریافتند نیروهای مؤثر در دوره نبردهای طولانی مرحله اول، برای دوران سازندگی به نظام مدیریت ملی نوین نیاز داشتند که وظایف دوره جدید را خوب بشناسد و برای انجام دقایق و ظرایف آن قابلیت داشته باشند. هم از این رو سرداران قزلباش دوره جنگ ها را کنار گذاشتند و دیوان سالاری شهری ایرانی را جانشین آنان ساختند. آنان نظام مدیریتی را طرح انداختند که توانست یکی از دوره های رشد و پیشرفت در تاریخ ایران را به همراه دست آوردهای علمی و فرهنگی قابل اعتنا ایجاد کند. در دوره میانه حکومت صفوی، معماری، شهرسازی، مینیاتور و نقاشی، شعر و خوشنویسی و … پیشرفت فراوان کردند و شاهکارهای بی بدیلی در عرصه های گوناگون توسط استادان بی مانند خلق شدند. مشخصه بزرگ این دوره نوجویی و نوخواهی نظام مدیریت کارفرمایی بود. مدیران ملی در دوره میانه حکومت صفوی به دلیل پایگاه مقتدر سیاسی/ اقتصادی/ اجتماعی و آزاداندیشی، زمینه بسیار مستعدی برای شکوفایی استعداد هنرمندان و صنعتگران فراهم کردند. آنان نیک می دانستند که هنر با نو آوری معنا می یابد، نوآوری یعنی بدعت گذاری، نه تکرار و تقلید گذشته.

دست آورد گرانقدر توسعه شهری اصفهان با سازمان دهی فضای باز چون مفصل پیوند بخش کهن و بخش نو، (مجموعه شهری میدان نقش جهان و محور چهارباغ) و خلق شاهکارهای معماری چون پل خواجو، سی و سه پل، مسجد شیخ لطف الله و … در دوره هایی حاصل شد که نظام کارفرمایی و سازمان کارشناسی وابسته به آن قابلیت های بسیاری در پذیرش نوآوری و فراهم کردن میراث ارزشمندی از هنر معماری و شهرسازی نشان دادند.

بدیهی است قصد این نوشتار آرمانی کردن دوره ای در گذشته نیست، بلکه هدف آموختن از گذشته برای ساختن آینده است. کج تابی های فراوانی نیز در کارفرمایان مشاهده می شود.

«… به واسطه علاقه شاه به اتمام بنا در زمان حیاتش شتاب کاری هایی در جریان ساختمان بنا روی داد. مثلا به جای کاشی های موزائیک (معرق) که ساخت آن وقت زیادی می گرفت، بیشتر کاشی های هفت رنگ به کار برده شد. شاه همچنین اخطارهای معمار ساختمان، ابوالقاسم را در مورد خطر نشست پی ها نادیده گرفت و ساختمان را ادامه داد. چندی بعد ثابت شد که اخطارهای معمار بی پایه نبوده است.»

اما جهت گیری اصلی رفتار نظام کارفرمایی بر روال قابل قبولی استوار بوده است. تا آن جا که در بسیاری از عرصه ها به ایجاد فرهنگ نوینی از شعور اجتماعی، ادراک فضایی و فهم ارزش های هنری توفیق یافته است.

تجلی هنرمندانه ساخت هم پیوند نظام فرهنگی / اقتصادی / اجتماعی، کارفرما و معمار در شهر اصفهان بستر زیبایی برای شناخت راه از بی راه فراهم کرده است. آموزه ی گرانقدر اصفهان و کارکرد آگاهانه نظام کارفرمایی در آن دوره می تواند به راه یابی برای برون رفت از وضع کنونی معماری کمک شایانی نماید. روشن است موضوع اصلی این نوشتار بحث بر سر این که معماری کنونی ما در بحران است یا وضع کنونی آن خصیصه ای درون گذار است یا تولید کنونی معماری ناشی از نبرد به فرجام نرسیده سنت است، یا … نیست.

میهن ما، پس از انقلاب اسلامی فراز و فرود بسیار تجربه کرده است. لحظه های بحرانی و خطرناکی را از سر گذرانده است. بنابراین تردیدی در پذیرش کاستی ها و نارسایی ها در ابتدای دوره انقلاب و علت های آن نمی توان داشت. به اعتباری انقلاب به معنای تغییر ارزش هاست. تغییر ارزش ها به معنای تغییر معیارهاست. جای گزینی و تثبیت ارزش های نوین و شناساندن معیارهای تازه نیازمند زمان است. اما در دوره تثبیت انقلاب و شروع واقعی سازندگی انتظار می رود در نظام مدیریت کارفرمایی نیز تحولات لازم صورت گیرد تا از این راه امکان نو آوری و نوجویی فراهم آید.فرهنگ ملی ما باید در برابر یورش پیوسته فرهنگ جهانی سرمایه تاب آورد. برای فراهم کردن چنین شرایطی بویژه در عرصه فعالیت ما – شهرسازی و معماری – باید نظام کارفرمایی متحول گردد تا به قابلیت های لازم برای تولید آگاهانه معماری و شهرسازی دست یابد. اگر چنین بشود اما هاله شبکه کارشناسی پیرامون نظام مدیریت کنونی تغییر نیابد ما باید شاهد تکرار مدهای وارداتی، مدرن پسین، فرامدرن، واسازی، فولد و … باشیم.

در دوران نوین استعماری، فرهنگ و هنر ابزار سلطه جویی است. تلاش برای تولید هنر ملی در پیوند با دستاوردهای جهانی انسان معاصر وظیفه ای تاریخی است. انجام این وظیفه بازساری واقع بینانه کلیه نیروها و عوامل مؤثر در تولید (از جمله تولید معماری و شهرسازی) را می طلبد. نقش عمده به عهده نظام مدیریت کارفرمایی است. پذیرش تحول لازم و کافی در نظام کارفرمایی برای معاصر شدن زمینه ساز رشد و شکوفایی تولید فرهنگی – هنری (معماری و شهرسازی، شعر، نقاشی و…) است.

آموزه «اصفهان» را آویزه جان سازیم تا «باغ شود سبز و سرخ گل به برآید.»

حقوق معمار و کارفرما/حقوق معماری/ کارفرما/ قرداد/ معمار/ پیمان/معماری چیست/تعهدات/خدمات مشاوره

مطالبی چند راجه به معمار و کارفرما و تاثیر شان بر یکدیگر و معماری کشور:

معمار: در جامعه ما وسیله ای شده است که بایستی امیال کارفرما را پیاده کند. این اساسی ترین مشکل این حرفه شده است. صرف نظر از بخش خصوصی که سرشار از مشکلات این چنینی است، در بخش دولتی نیز تمام ارزش های تخصصی کار متاثر از جنبه های اقتصادی است که وقتی این مشکل با بی صلاحیتی مدیریتها توام گردد، طرح از زمان طراحی تا زمان اجرای آن به درازا کشیده می شود.

معماری: جامعه به لحاظ نیاز روزمره، احتیاج دارد که این حرفه رابشناسد. او به عنوان بهره بردار واقعی از خلاقیت های معماری، باید از خوب و بد قضیه آگاه شود تا یک ساختمان مناسب را از نوع نامطلوب آن تشخیص دهد و خود یک نظریه پرداز در این امر محسوب شود. اینجا جامعه همچون آن مستمعی می شود که سخنور را بر سر شوق می آورد. چنانچه معمار بداند جامعه کار او را نقد خواهد کرد، با وسواسی بیشتر به طراحی می پردازد. بالا بردن سطح دانش عموم تا حدی که قادر باشند محیط خود را قضاوت کنند یک کار اساسی است که از خود مهندسان مشاور شروع می شود. در هر مهندس مشاوری باید یک بخش تحقیقاتی وجود داشته باشد تا با علم به دانش روز، به نیاز مردم دقیقاً شناخت پیدا کنند. این امر توام با شناخت تکنیک ها و امکانات کشور می باشد. در این صورت است که تصمیم گیری های معمار براساس دلیل و منطق خواهد بود و مردم نیز به راحتی آن را پذیرا می شوند. مهندسان مشاور از این حیث باید تجهیز شوند.

ارتباط بین مردم و جامعه معماران: شناخت مردم نیز نیاز به رشد دارد تا حدی که آنها قدرت تشخیص آثار را داشته باشند. از دیدگاه شما انجام طراحی های منطبق بر علوم تحقیق شده توسط مهندسان مشاور، سطح شناخت معماری مطلوب جامعه را بالا خواهد برد. حال که زمینه ایجاد این ارتباط فراهم نیست، چه تدبیری باید اندیشیده شود؟

جامعه به لحاظ نیاز روزمره و همیشگی به دست آوردهای معماران احتیاج دارد که این حرفه را بشناسد، بهره برداری واقعی مردم هستند که زندگی فیزیکی و روان آنها خواه ناخواه متاثر از این پدیده است.

بدیهی است که این مردم باید نسبت به قضیه آگاهی داشته باشند تا یک ساختمان مناسب را از نوع نامطلوب آن تشخیص دهند. این تشخیص درک و پذیرش کار خوب، باعث حرکت و ارتقاء کیفی خواهد شد. اکنون سوال این است که برای رسیدن به این هدف چه باید کرد، اولین نکته ای که به ذهن می رسد این است که در جهت بالا بردن سطح دانش عموم، تا حدی که قادر باشند معماری مورد نظر روزانه خود را قضاوت کنند، شاید خود مهندسان مشاور هستند که باید با ارائه کارهای مطرح، بی تفاوتی مردم را از بین ببرند. ما شاهد هستیم که بعضی از آثار معماری اجرا شده خود را مطرح کرده و حالت بی تفاوتی مردم را کم کرده اند. البته مسلم است که این ارتقاع و دستیابی به مراتب والای خلاقیت، ابزار و اسبابی را نیاز دارد که شاید یکی از اهم آن اعتبار بخشیدن به کیفیت، و گرایش به تحقیقات و شناخت علم و دانش روز باشد و اگر این امر توام با شناخت امکانات و بضاعت تکنیکی مملکت باشد همواره ضمن نیل به پیشرفت در هر مقطعی نتایجی به بار خواهد آمد که تاثیر لازم را بر جامعه اعمال خواهد کرد. برای رسیدن به این هدف لازم است که در جهت قدرت بخشیدن به مشاوران و معماران، تمهیدات لازم را اندیشید و بستری به وجود آورد که ابزار لازم در اختیار آنان قرار گیرد.

آیا  استقبال مردم از معماری و هم کیفیت آن را ارتقاء می بخشید؟

مشکلات تنها به گردن مشاور نمی افتد. ما هنوز مکانیسمی برای تشخیص کیفی کارهای معماری در مملکت نداریم. ما امروز امید یه سازمان نظام مهندسی داریم که بتواند نظمی به این قضیه داده و با اصول کارشناسی و به مصلحت نظام، یک محدوده مصلحت عمومی را تعیین کرده و اعلام دارد که مردم از چه جهاتی باید از این تخصص بهره بگیرند و نیز اولویت های جامعه را معین کند. در این جهت، اهداف تفضیلی دراز مدت را معین و در داخل این محدوده، اختیارات فرد یا نهاد یا سازمان های تخصصی را مشخص سازد. با این شرایط مهندسان مشاور از آزادی عمل برخوردار خواهند شد و بطور سیستماتیک کارشان پیش خواهد رفت.

آیا معماری نهادینه شده است؟

بحث های نهادی نشدن حرفه معماری جای بحث بسیار دارد. جایی که بخش دولتی عموماً با برخوردی تنگ نظرانه با جامعه معماران روبرو می شود، برخورد عموم مردم دیگر منتفی است. نظر این بخش این است که سرمایه در امر ساختمان سازی کار اصلی را انجام می دهد و به کلامی بازار، تعیین کننده چهره شهرهاست.

معماری:آنجا که پای هنر به میان کشیده می شود، با توجه به پیچیدگی های آن، مشکل دخالت سلیقه عموم پدید می آید که خود از محصولات مباحث هنری است و قطعاً در این میان تامین کننده بودجه کار، اعم از بخشی دولتی و یا خصوصی، سلیقه شخصی خود را اعمال می کند. در حالی که هر دو کفه علمی و هنری معماری دارای بار تخصصی هستند.

ناگفته نماند که سرمایه از اصول اساسی ساختمان سازی است ولی باید ضوابطی تعیین شود که به صرف سرمایه، هرکس قادر نباشد براساس امیال شخصی ساختمان بسازد. تلویزیون در اشاعه فرهنگ ملی معماری کشور تاثیر بسیار دارد این آغاز حرکتی است که می تواند معمار امروز زا مثل معمارباشی گذشته در دل مردم رسوخ دهد.

رابطه بین تخصص معماری و جامعه، نکته ای را در ذهن من روشن ساخت که جای اشاره دارد، آن اینکه شما در ذهنتان روستایی را تصور کنید که همه چیز آن بکراست و نمی خواهند مشابه تهرانی ها خانه بسازند. در اصل، آن ها الگوی ساخت و ساز خود را دارند. نیازهای خود را می دانند وابزار و مهارت کار را نیز در اختیار دارند. همین هویت اصیل است که برای یک شهرنشین لذت بخش است. معمارباشی نیز برای خود یک الگوی ساخت داشت به همین جهت شهرهای قدیم از یک هماهنگی خاصی بهره داشتند، امروز اما چنین نیست. ما مهارتهای فنی جدیدی پیدا می کنیم و به راحتی آینده دور شهرهایمان را در قالب طرح جامع رقم می زنیم و به خاطر خراب کردن بیشتر کار، ضابطه و قاعده نیز معین می کنیم. وقتی هیچ ضمانتی در انجام این قواعد وجود ندارد، شهر به اغتشاش کامل کشیده می شود. امروزه ما الگوها را از دست داده ایم. در جوامع پیشرفته مکانیزم، مسکن را براساس الگوهای موجود تعریف می کند و با تنوع دلخواه متقاضیان، به تولید آن می پردازد و هر کس با توجه به توان اقتصادی و سلیقه خود به انتخاب مسکن دست می زند

حقوق معمار و کارفرما/حقوق معماری/ کارفرما/ قرداد/ معمار/ پیمان/معماری چیست/تعهدات/خدمات مشاوره

تاثیر کارفرما در پیشرفت پروژه و معماری ایران:

کارفرمایان ما در این رابطه فاقد ویژگی های مطلوب هستند. من به عنوان مشاور انتخاب می شوم تا ساختمان استانداری کرمان را بسازم. در این چارچوب می بایست نیازهای اداری و ارزشهای معماری را پاسخ دهم. طبیعتاً به جهت کوشش هایی که به خرج می دهم پاسخ بهینه را می یابم. این پاسخ الزاماً مطابق سلیقه استاندارد نیست. این مثال را از این جهت آوردم که چنین کاری را در دفتر کارم داشته ام و آنقدرمداخلات مقام های اداری در کار من زیاد شد که به اعتراض شدید من منجر گشت. این مقام ها از چنان موضعی صحبت می کردند که خود را متولی مردم می دانستند سلیقه شخص خود را به من مشاور تحمیل می کردند.

یک کارفرمای خوب کسی است که تشخیص کیفیت کار را به یک هیات متخصص واگذار کند. یک شخص واحد نمی تواند به همه این امور اشراف داشته باشد. قطعاً در جایی مجبور می شود اعمال سلیقه کند. من نوعی با اتکاء به سرمایه همین مردم، صاحب نظر و سلیقه شدم و برای همین مردم نظر و سلیقه ام را به کار می بندم. اگر کسی به این قابلیت شک کرد آن موقع باید مکانیزم سنجش کیفی به وجود آید.

قالب این مکانیزم چگونه است؟

این مکانیزم در همه دنیا وجود دارد. فرض بفرمائید در دستگاه های اداری که بودجه ای را صرف ساختمان سازی می کنند، باید از تخصص جامعه مهندسان مشاور در سنجش کیفی طرح ها استفاده کنند. کارفرما از این جامعه یا از نظام مهندسی ساختمان و یا … می خواهد که کار مهندسان مشاوری را که در اختیار دارد کنترل کند. این کنترل مبنا و حدودی دارد. مثالی بزنم: فلان کارشناس وقتی درصدد کنترل و بررسی یک پروژه بزرگ ملی از فلان مشاور می شود، برای موافقت نامه طرح شروع به چانه زدن چه صیغه ای است فکر می کند با این چانه زدن به نفع اقتصاد مملکت کار کرده است، در صورتی که این تنگ نظری ها خسارات جبران ناپذیری را گریبانگیر زرح می کند. مسئله کلی تشخیص مصلحت عمومی است، چنانچه این چارچوب معین شد همه چیز در حدود آن صورت می گیرد، نه چیزی کم می شود، نه چیزی اضافه می گردد. با تشخیص این امر دیگر مردم نیازی نمی بینند که در کار معمار دخالت کنند و بگویند این را کج می سازی یا راست. مگر کسی که برای خرید آپارتمان های اسکان یا سامان نامنویس می کند، در پروسه تولید مداخله دارد؟ چرا باید بنوسیم که اعلام داریم کاری که در تخصص فلان کارشناس دولتی که از سر و ته طرح قیچی می کند و اذعان می دارد پول مردم است؟ یا اینکه اگر طرح توسط جامعه مهندسان مشاور و یا نظام مهندسی ساختمان و یا … کارشناسی شود، مردمی تر است. اینها تخصص و علم به کار را هم دارند.

کارفرما به عنوان مرجعی که طرح در ابتدای امر براساس نیازهای شناخته شده او موجودیت می یابد و در تمامی مراحل تکوین یک برنامه تا حصول بهره برداری، حضور فعال دارد، و عملاً تصمیم گیری نهایی با او است، دارای نقش موثر و کارسازی می باشد. ولی این نقش در صورتی می تواند مثبت باشد که به نحو احسن از نیروهای متخصص در هر زمینه استفاده شود با توجه به شرایط موجود، کارفرمایان ما فاقد نیروی لازم، به تناسب اعمال نظرهائی که انجام می دهند، هستند و بعضی از آنها حتی یک نفر متخصص در اختیار ندارد. در مواردی به لحاظ وجود دستگاه های عریض و طویل، بدون مرزبندی مشخص و عدم پذیرش مسئولیت به لحاظ تعداد مراجع تصمیم گیری در داخل یک سازمان، سرنوشتی بهتر از مورد اول حاصل نخواهد شدو در بسیاری از مواقع تمامی سعی و اهتمام کارفرما برپشودن مقطعی گره های اجرائی و مشکلاتمالی و حتی تقابل با دستورالعمل ها و بخشنامه های سازمان برنامه و بودجه نهاده می شود و کوچکترین حرکتی در جهت ایجاد یک روند سیال و مشخص به منظور ارتقاء کیفی طرح مشاهده نمی شود. در این رهگذر تصمیماتی اتخاذ می گردد که به هیچ وجه توجیه پذیر نیست، به عنوان مثال در طرح های جامع دانشگاه ها سالهاست که مرسوم شده است که برنامه فیزیکی تمامی عوامل تشکیل دهنده طرح تدوین می گردد مثلاً برنامه ریزی یک کتابخانه که باید در 20 سال آینده اجرا شود امروز تهیه می شود، این کار مسلماً بیهوده است و باعث اتلاف نیرو و هزینه می شود، زیرا هیچ کس نمی تواند پیش بینی کند که درآن سال کتابخانه و حتی کتاب چگونه خواهد بود. در نهایت باید گفت راه حل مناسب، اعطای اختیارات لازم به مشاوران و مسئولیت بخشیدن به آنهاست. البته در حال حاضر باید پذیرفت که سنجش کار نیز ضرورت دارد و جهت این امر باید از مهندسین مشاور یگر بهره جست و حتی مشاورانی را جهت این امر خاص تشخیص صلاحیت نمود. (مجله معماری و شهرسازی- دوره پنجم شماره 28 -29)

 

جمع بندی راجع به معمار، کارفرما، حق الزحمه معماران و دستگاه های اجرایی:

نکته قابل اشاره اینکه  بعضی از دستگاه های اجرایی که این آئین نامه ها و بخشنامه ها را صادر می کنند به اندازه مشاورین نیروی متخصص ندارند؟ باید در این خصوص مشاورین را مسئول کرد چرا طرح های جامع با آن همه هزینه های تهیه و آماده سازی در نهایت بدون ضمانت اجرایی، دکور دفاتر شهرداران می شود؟ این حاصل کار همین آیین نامه هاست. مشاور در این موارد عنصر سوم محسوب می شود، حرف اول را کارفرما و بخشنامه می زنند. اینجا مشاور در مقابل سازمان برنامه یک سیر بلا می شود.

یک شورای فنی یا صلاحیت جهت تشخیص پروژه های بزرگ کشور نیاز است. این شورا می تواند یک هیئت حرفه ای از معماران سرشناس باشد که به منظور تشخیص و بررسی پروژه های مهم مملکتی و در شرایطی برای حل اختلافات بین مشاوران و کارفرمایان تشکیل گردد. لازمه این امر مساعد بودن شرایط همکاری بین دفاتر مهندسان مشاور است. مکانیز همکاری و مساعدت بین مهندسان مشاور به گونه ای باید تعیین گردد که وجود یک هئیت حرفه ای با کفایت در جهت بالابردن ارزش کیفی طرح ها، و از سویی تثبیت حقوق مشاوران، ضرورت اساسی پیدا کند. اشاره به مساعدت بین مهندسان مشاور داشتم، قطعاً تا شئونات حرفه ای و احتراز از رقابتهای ناسالم بین دفاتر مهندسان مشاور تحقیق نیامد، تعیین یک هیئت حرفه ای با کفایت از بین مهندسان مشاور کار دشواری خواهد بود.

 در یک جامعه ایده آل ضرورت چنین شورای احساسی نمی شود. ولی در شرایط فعلی به خاطر سامان بخشیدن به اغتشاش حاضر یک چنین شورایی لازم هست. این مکانیزم کنترل نباید از سوی کارفرما انتخاب گردد شورای بررسی کیفی می تواند وابسته به سیستم های آکادمیک نیز باشد.

دررابطه با حق الزحمه صحبت زیاد است. در مورد قراردادهای تیپ 3، که به قرارداد ترکمان چای معروف شده (که مصداق آن ماده 23 همین قرارداد است) و انتظار می رفت ضامن حقوق طرفین قرارداد باشد، متاسفانه یک طرفه تنظیم شده است.

همین قرارداد همچنان از سوی کارفرمایان به طور کامل عمل نمی شود و حقوق بسیاری از مشاوران پایمال می گردد. تجدید نظر در این قرارداد نیاز به تشکیل یک هئیت داوطلب از میان اعضاء جامعه مهندسان مشاور دارد بتوانند موضوع را در سازمان برنامه و بوجه پیگیری کنند. طبیعتاً تا شرایط حق الزحمه ها متناسب با هزینه ها و میزان خدمات حرفه ای تنظیم نگردد، مشکلات مالی کارکنان دفاتر مهندسی، توان تخصصی این دفاتر و ارزش کیفی طرح های آن ارتقاء یافت.

 

 

 

نظرات شخصی راجع به فصل11 کتاب

Managing Design Effort In Architectural Offices ,chapter 11

قبل از پرداختن به محتوای مقاله لازم است به بررسی چند کلید واژه که در مقاله بارها با آن روبرو هستیم بپردازیم :

1- دیزاین (design) و مدیریت (management)  :

از دهه 60 مفهوم دیزاین وارد یک مقوله جدید شد، قبلا زیر مجموعه معماری بود ولی امروزه بصورت یک نظام در آمده  و بر معماری کلان شده است.

متأسفانه زبان فارسی هنوز فاقد واژه ای است که قابلیت پوشش کامل گستره وسیع دیزاین را داشته باشد.
تحولات عظیم فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دهه های اخیر موجب شده رابطه دیزاین با حیطه های تخصصی سنتی اش مورد بازبینی قرار گیرد، از جمله این باور که دیزاین یکی از زیر شاخه های هنر است.
برای اثبات تغییرات به وجود آمده در ارتباط دیزاین با حیطه های تخصصی دیگر کافی است نگاهی به نتایج تحقیق آماری زیر در موتور جستجوگر گوگل داشته باشیم:

Design + management           207 میلیون

Design + art                              198 میلیون

Design + engineering        89 میلیون و…

نتایج به دست آمده در 20 ماه گذشته گویای ارقام بسیار بالا در ارتباط دیزاین با عرصه هایی چون مدیریت است.
اکنون دانش مدیریت دیگر به دیزاین به عنوان یک عنصر تزئیینی که در انتهای فرآیند و صرفا برای بزک نهائی تولیدات و خدمات به کار می رفت نمی نگرد.

مارتی نیومئر، که جایگاه صاحب نظری در این زمینه دارد معتقد است “ما نمی توانیم صرفا در مورد مسیر خود به سوی آینده تصمیم بگیریم. ما باید مسیر خود به سوی آینده را دیزاین کنیم.“*

 

حقوق معمار و کارفرما/حقوق معماری/ کارفرما/ قرداد/ معمار/ پیمان/معماری چیست/تعهدات/خدمات مشاوره

منابع:

1-مجله معماری و شهرسازی- دوره پنجم شماره 28 -29

2-معماری و شهرسازی، شماره 43-42 ،خرداد 1377

3- آیین نامه شهرداری در قرن هفتم هجری ،تالیف محمد بن احمد قرشی (ابن اخوه), ترجمه جعفر شعار

4- حقوق معماری، نگارش شیرین عبادی

5- کتاب معماری و شهرسازی شماره 28 و 29 تیر تا مهر 73، ناشر شرکت نقش چلیپا

6- هندبوک دفاتر فنی شرکت های پیمانکاری

7-  www.wikipedia.com

8- www.wikimedia.org

9- Book : Architectural Management.international research & Pracice, Stephen Emmitt

 گروه معماری هشت گوش

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

20 + 10 =